Swydd Wag -- Penodi Comisiynydd y Gymraeg

Cefndir

Roedd Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011 ("y Mesur") yn cadarnhau statws swyddogol y Gymraeg yng Nghymru, yn creu system newydd i reoleiddio safonau'r Gymraeg, ac yn creu rôl Comisiynydd y Gymraeg ("y Comisiynydd"). Mae’r Comisiynydd yn cael ei benodi gan Brif Weinidog Cymru.

 

Saith mlynedd yw hyd swydd y Comisiynydd ac nid oes modd ymestyn y cyfnod. Bydd tymor y Comisiynydd presennol yn dod i ben ar 31 Mawrth 2019. Mae Llywodraeth Cymru am benodi Comisiynydd newydd yn yr hydref i sicrhau digon o amser ar gyfer proses drosglwyddo lyfn.

 

Bydd gan y Comisiynydd swyddfa o ryw 45 aelod o staff i sicrhau y cyflawnir ei swyddogaethau.

 

Cyd-destun y penodiad

 

Yn 2017, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru strategaeth hirdymor, uchelgeisiol ar gyfer y Gymraeg, sef Cymraeg 2050. Mae'r strategaeth yn amlinellu’r uchelgais i gyrraedd y miliwn o ran nifer ein siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, a'r mathau o ymyraethau a chamau y mae angen i Lywodraeth Cymru a chyrff eraill eu cymryd er mwyn cyflawni'r uchelgais hwn. Mae’n glir, felly, bod angen dod o hyd i'r cydbwysedd iawn rhwng sicrhau twf yn nifer y siaradwyr Cymraeg a rheoleiddio. Mae’r uchelgais yn bellgyrhaeddol a bydd angen bod yn ddisgybledig wrth wario adnoddau a chyllid cyhoeddus er mwyn sicrhau'r effaith fwyaf.

 

Mae strategaeth Llywodraeth Cymru, Cymraeg 2050, i'w gweld yma:

 

https://gov.wales/topics/welshlanguage/welsh-language-strategy-and-policies/cymraeg-2050-welsh-language-strategy/?skip=1&lang=cy

 

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi bwriad i ddwyn ymlaen ddeddfwriaeth sy'n ymwneud â'r Gymraeg. Yn 2017, bu’n ymgynghori ar Bapur Gwyn, Taro'r cydbwysedd iawn: cynigion ar gyfer Bil y Gymraeg. Roedd y Papur Gwyn yn cynnwys cynigion y Llywodraeth i gael gwared â swydd y Comisiynydd a sefydlu Comisiwn y Gymraeg ("y Comisiwn") yn ei lle. Y bwriad yw i’r Comisiwn fod â chylch gwaith ehangach a mwy o adnoddau nag sydd gan swydd bresennol y Comisiynydd, ac y bydd mwyafrif yr adnoddau sydd gan Lywodraeth Cymru i hyrwyddo a hwyluso'r defnydd o'r iaith yn trosglwyddo i'r Comisiwn. Y nod yw symud tuag at Gomisiwn a fydd yn canolbwyntio'n bennaf ar gynyddu nifer y siaradwyr Cymraeg a'r defnydd a wneir o'r iaith ym mhob agwedd ar ein bywydau cyhoeddus a phreifat.

 

Mae'r Papur Gwyn, Taro'r cydbwysedd iawn, i'w weld yma:

 

https://beta.llyw.cymru/bil-y-gymraeg-papur-gwyn

 

Mae'r dadansoddiad o'r ymatebion i'r ymgynghoriad i'w weld yma:

 

https://gov.wales/about/cabinet/cabinetstatements/2018/Strikingtherightbalance/?skip=1&lang=cy

 

Os cymeradwyir Bil newydd ar gyfer y Gymraeg ac y caiff ei wneud yn Ddeddf gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru, nid ydym yn rhagweld y câi'r Comisiwn newydd ei sefydlu cyn 2021/2022. Rydym yn disgwyl, felly, y bydd gan y Comisiynydd a benodir o dan y weithdrefn hon rôl hollbwysig wrth helpu i lywio'r cynlluniau ar gyfer sefydlu'r corff newydd ac wrth reoli'r broses drosglwyddo rhwng y trefniadau presennol a'r trefniadau newydd, gan ddelio â gwaith bob dydd y swydd ar yr un pryd. Mae Mesur presennol y Gymraeg yn rhoi pwerau i'r Comisiynydd hyrwyddo a hwyluso'r defnydd o'r iaith ac rydym yn disgwyl gweld symud yn fuan tuag at gefnogi amcanion uchelgeisiol Cymraeg 2050, gan weithio mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru.

 

Ar 5 Mehefin 2018, gwnaeth Gweinidog y Gymraeg a Dysgu Gydol Oes Ddatganiad i Aelodau'r Cynulliad yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru. Roedd y datganiad yn cadarnhau na fydd y Llywodraeth yn cyflwyno mwy o safonau ar gyfer sectorau eraill am y tro ac roedd yn egluro gweledigaeth y Llywodraeth ar gyfer Comisiwn newydd ar gyfer y Gymraeg. Mae'r datganiad llawn i'w weld yma:

 

http://cofnod.cynulliad.cymru/Plenary/4987#A43886

 

Prif feysydd cyfrifoldeb:
 

(i)       Hybu a hwyluso’r defnydd o’r Gymraeg 

(ii)      Gweithio tuag at sicrhau na chaiff y Gymraeg ei thrin yn llai ffafriol na'r Saesneg a bod unigolion yng Nghymru yn gallu byw eu bywydau drwy'r Gymraeg os ydynt yn dymuno  

(iii)     Hyrwyddo arfer gorau a chynnig cymorth i gyrff i brif-ffrydio'r Gymraeg wrth ddatblygu polisi, gyda'r nod o gynyddu'r defnydd o'r Gymraeg a chynyddu cyfleoedd i ddefnyddio'r iaith. Bydd hyn yn golygu cydweithio'n agos â'r sectorau cyhoeddus a phreifat, a'r trydydd sector

(iv)     Bod yn gyfrifol am reoleiddio system safonau'r Gymraeg. Mae'n ofynnol i 120 o gyrff naill ai gydymffurfio â'r safonau ar hyn o bryd neu bydd yn ofynnol iddynt wneud hynny'n fuan. Mae’r gwaith hwn yn cynnwys:

• monitro perfformiad cyrff yn unol â'r dyletswyddau a osodwyd arnynt ac adolygu hysbysiadau cydymffurfio yn rheolaidd, gan eu hamrywio a'u dirymu fel y bo'n briodol
• cyhoeddi codau ymarfer er mwyn rhoi arweiniad ymarferol i'r cyrff ynghylch gofynion y safonau
• delio â cheisiadau i'r Comisiynydd benderfynu p'un a yw'r gofyniad i gydymffurfio â'r safonau perthnasol yn afresymol neu'n anghymesur
• cynnal gweithdrefn glir ar gyfer ymchwilio i gwynion am achosion lle na chydymffurfiwyd â'r safonau
• cyhoeddi hysbysiadau penderfynu yn dilyn ymchwiliadau i gwynion am achosion lle na chydymffurfiwyd â'r safonau perthnasol, gorfodi cynlluniau gweithredu y cytunwyd arnynt neu gosbau sifil
• delio ag achwynwyr, darparwyr gwasanaethau, Tribiwnlys y Gymraeg ac unrhyw bartïon eraill sy'n rhan o weithdrefn apelio
• cynnal ymchwiliadau safonau pan fo angen er mwyn penderfynu pa safonau, os o gwbl, y dylid eu gosod ar unigolion neu gategorïau o unigolion a rhoi adroddiad i Weinidogion Cymru ar ganlyniad yr ymchwiliadau hynny
• creu a chynnal cofrestr o gamau gorfodi yn nodi manylion pob ymchwiliad, canlyniadau’r ymchwiliadau ac unrhyw apeliadau i Dribiwnlys y Gymraeg

(v)     Yn dilyn cais gan unigolyn, ymchwilio i achosion honedig o geisio ymyrryd â rhyddid siaradwyr Cymraeg i ddefnyddio'r iaith gyda'i gilydd

(vi)     Adolygu'n rheolaidd ddigonolrwydd ac effeithiolrwydd y gyfraith o ran y Gymraeg a chynghori Gweinidogion Cymru ynghylch unrhyw newidiadau a allai fod yn ofynnol

(vii)    Cydweithio ag Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru ac ombwdsmyn a chomisiynwyr eraill fel y bo'n briodol

(viii)   Cyfrannu at y broses o benodi Panel Cynghori ac ymgynghori â'r Panel wrth gyflawni ei ddyletswyddau

(ix)     Llunio adroddiad bob pum mlynedd yn canolbwyntio ar sefyllfa'r Gymraeg yn ystod y cyfnod hwnnw. Rhaid gosod copi o'r adroddiad gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru

(x)      Llunio adroddiad blynyddol yn cynnwys, ymhlith elfennau eraill, grynodeb o'r camau a gymerwyd wrth gyflawni swyddogaethau'r Comisiynydd a'i gynigion ar gyfer rhaglen waith y flwyddyn ganlynol. Rhaid gosod copi o'r adroddiad blynyddol gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru    

(xi)     Comisiynu a gwneud gwaith ymchwil i sefyllfa'r Gymraeg 

(xii)     Chwarae rôl weithredol o fewn y rhwydwaith rhyngwladol o gomisiynwyr iaith, a rhannu a gweithredu arferion gorau gwledydd eraill lle bo'n briodol  

(xiii)     Gwneud argymhellion neu sylwadau, neu roi cyngor, i unrhyw unigolyn gan gynnwys Gweinidogion Cymru mewn perthynas ag unrhyw un o'i swyddogaethau

(xiv)    Arwain a rheoli Swyddfa Comisiynydd y Gymraeg (y disgwylir iddi gynnwys tua 45 aelod o staff) a phenodi Dirprwy Gomisiynydd y Gymraeg

(xv)     Gweithredu fel Swyddog Cyfrifyddu a bod yn gyfrifol am sicrhau bod Swyddfa'r Comisiynydd yn cael ei rheoli'n effeithlon yn ariannol, a pharatoi cyfrifon gwariant ac amcangyfrifon o incwm a chostau yn ôl y gofyn.  Bydd y Comisiynydd yn gyfrifol am gyllideb flynyddol £3miliwn

(xvi)     Creu a chynnal cofrestr o fuddiannau ar gyfer pob deiliad swydd perthnasol.

Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod pwysigrwydd datblygu a chynyddu sgiliau dwyieithog o fewn apwyntiadau cyhoeddus, ac yn croesawu ceisiadau gan ymgeiswyr sy’n medru gweithio yn y Gymraeg a’r Saesneg.  Seiliwyd y rhestr isod o ofynion iaith y swydd ar asesiad gwrthrychol y corff sy'n recriwtio o’r sgiliau yn y Gymraeg sy’n angenrheidiol i ymgymryd â dyletswyddau’r swydd benodol hon.

Rydym yn chwilio am unigolyn sydd â'r sgiliau a'r wybodaeth allweddol ganlynol:
 

• Gallu profedig i arwain
• Profiad o gynllunio a datblygu sefydliadau, a rheoli proses newid gymhleth o fewn sefydliad 

• Gwybodaeth am faterion polisi yn ymwneud â'r Gymraeg; dealltwriaeth o'r materion sy'n wynebu siaradwyr Cymraeg a'r rheini sy'n dysgu Cymraeg; ac ymrwymiad i hyrwyddo a hwyluso'r defnydd o'r Gymraeg 

• Sgiliau rhyngbersonol gwych yn y Gymraeg a'r Saesneg a'r gallu i weithio'n effeithiol drwy'r Gymraeg mewn bob math o sefyllfaoedd, gan gynnwys gweithio gydag amrywiaeth eang o bobl, ee Gweinidogion, uwch gynrychiolwyr o gyrff preifat a chyhoeddus, aelodau o'r cyhoedd a'r cyfryngau  

• Hygrededd ar lefel a fydd yn ennyn hyder a pharch Llywodraeth Cymru, Aelodau'r Cynulliad, llywodraeth leol, sefydliadau'r sector cyhoeddus, y sector preifat, y trydydd sector a'r cyhoedd  

• Gallu profedig i weithio'n effeithiol mewn partneriaeth â rhanddeiliaid a chyrff allanol i ddatrys materion anodd yn foddhaol  

• Profiad helaeth o reoli cyllid a phobl ac o lywodraethiant  

• Dealltwriaeth glir o faterion yn ymwneud â chydraddoldeb ac o Saith Egwyddor Bywyd Cyhoeddus Nolan ac ymrwymiad iddynt. 
• Mae sgiliau yn y Gymraeg yn hanfodol.  

03/09/18 16:00

• Hyd y swydd

Penodiad saith mlynedd fydd hwn, ac ni fydd modd ymestyn y cyfnod. Bydd yn cychwyn ar 1 Ebrill 2019 (ond dylid nodi cyd-destun y penodiad uchod ac effaith bosibl deddfwriaeth newydd).

• Ymrwymiad Amser

37 awr yr wythnos 

• Pwy sy’n gymwys i ymgeisio

Os bydd yr ymgeisydd llwyddiannus yn perthyn i un o’r categorïau isod, bydd gofyn iddo ildio ei swydd cyn cael ei benodi'n Gomisiynydd y Gymraeg:

 

• Aelod Seneddol; 
• Aelod o Gynulliad Cenedlaethol Cymru;
• aelod o gyngor sir, cyngor bwrdeistref sirol neu gyngor cymuned yng Nghymru;
• aelod o Dribiwnlys y Gymraeg;
• aelod o Banel Cynghori'r Comisiynydd;
• unigolyn a gyflogir gan unigolyn a nodir yn Atodlen 5 neu Atodlen 7 y Mesur, neu sy'n cynghori unigolyn o'r fath. I gael rhagor o fanylion, gweler y Mesur: http://www.legislation.gov.uk/cy/mwa/2011/1/contents/enacted
• aelod o staff y Comisiynydd.

 

Mae'n ofynnol i ymgeiswyr ddatgan p'un a ydynt yn ymwybodol o unrhyw beth yn eu bywyd preifat neu broffesiynol a fyddai'n codi embaras iddyn nhw, i Swyddfa Comisiynydd y Gymraeg, neu i Lywodraeth Cymru pe bai'n dod yn hysbys ar ôl eu penodi.

 

• Gwrthdaro Buddiannau

Gofynnir ichi ddatgan unrhyw fuddiannau preifat a allai wrthdaro â rôl a chyfrifoldebau Comisiynydd y Gymraeg, neu a allai ymddangos fel pe baent yn gwrthdaro, gan gynnwys unrhyw fuddiannau busnes a safleoedd o awdurdod y tu hwnt i rôl y Comisiynydd. 

Caiff unrhyw wrthdaro buddiannau ei drafod yn y cyfweliad.  Os cewch eich penodi, bydd gofyn ichi hefyd ddatgan y buddiannau hyn ar gofrestr sydd ar gael i'r cyhoedd.

 

• Safonau mewn bywyd cyhoeddus

Bydd disgwyl ichi ddilyn safonau uchel o ran ymddygiad corfforaethol a phersonol. Gofynnir i bob ymgeisydd llwyddiannus gytuno â Chod Ymddygiad Aelodau Bwrdd Cyrff Cyhoeddus. Mae'r ddogfen hon i'w gweld yn: 

http://www.bl.uk/aboutus/governance/blboard/Board%20Code%20of%20Practice%202011.pdf.

• Ymholiadau:

I gael rhagor o wybodaeth am rôl Comisiynydd y Gymraeg, cysylltwch ag Alan Jones a: 

Ffôn: 03000 256333

E-bost: alan.jones4@llyw.cymru

Os oes angen rhagor o gymorth arnoch chi i wneud cais am y rôl hon, anfonwch e-bost i penodiadaucyhoeddus@llyw.cymru.  

I gael rhagor o wybodaeth am Benodiadau Cyhoeddus yng Nghymru, ewch i www.llyw.cymru/penodiadaucyhoeddus 

I wneud cais am y swydd hon, cliciwch ar y botwm ‘Gwneud cais’ isod. Y tro gyntaf i chi wneud cais am swydd, fe fydd angen i chi lenwi ffurflen gofrestru ar gyfer system ceisiadau ar-lein Llywodraeth Cymru.  Dim ond unwaith sydd angen i chi gofrestru, a thrwy wneud hynny, byddwch yn gallu dilyn hynt eich cais, ac unrhyw geisiadau eraill rydych yn eu hanfon, trwy eich cyfrif.

Unwaith i chi gofrestru, fe fyddwch yn gallu cael mynediad at y ffurflen gais.  I wneud cais, fe fydd angen i chi gyflwyno dwy ddogfen ategol, sef dogfen sy’n amlinellu sut mae’ch gwybodaeth, sgiliau a’ch profiad yn bodloni gofynion y rôl, sydd wedi’u nodi yn y wybodaeth i ymgeiswyr.  Ni ddylai’r ddogfen hon fod yn fwy na dwy dudalen A4.  Mae’n bosib caiff eich cais ei wrthod os ydych chi’n mynd dros y terfyn hwn.  Yr ail ddogfen fydd angen i chi ei gyflwyno yw CV llawn, cyfredol.  Dylech lanlwytho’r ddwy ddogfen ar y dudalen ‘Rhesymau dros ymgeisio’ yn y ffurflen gais ar-lein.

Yn eich cais, fe fydd hefyd angen i chi ddarparu manylion unrhyw weithgareddau sydd wedi eich  sydd wedi eich cynorthwyo i ddatblygu sgiliau fyddai’n ddefnyddiol mewn penodiad cyhoeddus, a rhestri’r sefydliadau yr oeddech yn gweithredu ar eu rhan.  Rydym hefyd angen gwybod am unrhyw weithgareddau gwleidyddol rydych wedi eu gwneud yn y 5 mlynedd ddiwethaf. 

Byddwn yn argymell i chi gofrestru am gyfrif ac agor y ffurflen gais cyn gynted â phosib er mwyn i chi gael golwg dros strwythur y ffurflen gais, cyn i chi gychwyn paratoi eich tystiolaeth.  Does dim rhaid i chi gwblhau’r ffurflen gais i gyd mewn un tro.  Gallwch gadw’ch atebion, a mewngofnodi ac allgofnodi yn ôl yr angen, tan eich bod yn barod i anfon eich cais - i wneud hyn, dilynwch y cyfarwyddiadau yn y ffurflen gais.

I gwblhau cais yn y Gymraeg, gwnewch yn siŵr eich bod yn pwyso ‘Gwneud cais’ isod ar y dudalen hon (yn hytrach na phwyso ‘Apply’ ar y dudalen Saesneg).

Os oes angen rhagor o gymorth arnoch chi i wneud cais am y rôl hon, cysylltwch â Uned Penodiadau Cyhoeddus, Llywodraeth Cymru ar 03000 616095 neu drwy anfon e-bost i PenodiadauCyhoeddus@llyw.cymru.

Am ragor o wybodaeth ynghylch Penodiadau Cyhoeddus yng Nghymru, ewch i www.llyw.cymru/penodiadaucyhoeddus